پرسش و پاسخ | صفحه 3

 با سلام

در پاسخ به پرسش شما باید بگوییم اینکه انسان باید آگاه و با بصیرت زندگی کند و از وقایع روزگار بی خبر نباشد جای تردید نیست. اما برای روشن شدن مطلب نکته ای را از محاورات استاد سید علی موسوی خدمتتان ارائه می دهیم:

روزی خدمت استاد گفتیم علم و دانستن به چه درد می خورد اینهمه انسان را مسئول می کند و پر از درد! فرمودند: «یا بدان و درست عمل کن یا برو بزغاله باش.»

با سلام خدمت شما. این سایت یک سایت فلسفی و تفسیری است در صورتی که سوال علمی در این حوزه دارید پاسخگو هستیم. اما توصیه ما به شما این است که با توکل بر خدا و نظارت درست بر امور زندگیتان علت بروز این پدیده ها را بیابید و تلاش در رفع ان داشته باشید. در صورتیکه خود و خانواده محترمتان مقید به واجبات و احکام دین خود باشید انشاالله عوارض شر غالب بر زندگی شما نخواهد شد.

با سلام

و با عرض پوزش از تاخیر در پاسخ گویی به پرسش شما.
در پاسخ به شما با توجه به آیه ای که در متن سؤال به آن استناد شده ذکر چند نکته لازم است:
درباره شأن نزول این آیه شریفه اقوالی مطرح شده یک نظر همان قضیه ولید بن عقبه و اخذ زکات از قبیله بنی المصطلق و قضیه دومی که عنوان شده درباره رمی ماریه قبطیه(مادر ابراهیم) می باشد؛ که در این میان بعضی مفسرین به هر دو قول قائل شده‌اند و برخی دیگر آیه را تنها ناظر به قضیه ولید بن عقبه می دانند.
سوال از علم امام است، در کتاب کافی بابی با عنوان «ان الائمة اذا شاؤوا ان یعلموا علموا» وجود دارد؛ به این معنی که هر چند سینه مقام معصوم مخزن اسرار الهی است و به لوح محفوظ حق آگاه است و هرگاه که بخواهد موضوعی را بداند، با یک عنایت آگاه می شود، اما اوضاع را در مسیر معمول زندگی بشری حفظ می کند.
در مورد آیه مذکور، زمانی که رسول خدا ولید بن عقبه را به سوی قبیله ای می فرستند و به هر دلیل او خبری می آورد که صحت نداشته آیا رسول خدا باید با علم غیبی خود در لحظه قضاوت کند یا این که امور باید در روال ناسوتی و بشری جریان پیدا کند؟ یا اگر نزول آیه در مورد رمی ماریة قبطیه باشد...حضرت در درجه اول در مسیر معمول بشری قضیه را طی فرمودند تا با دلیل و برهان، حق آشکار شود. چرا که اگر پیامبر و امامان معصوم می خواستند بر اساس علم غیبی عمل کنند اساساً روال ناسوتی و معمول بشریت به هم می خورد در این صورت کارها بر خلاف قضای الهی انجام می‌ گرفت و از روال و نظام صحیح خود خارج می شد.
در این عالم هر امری یک حکمتی دارد که نام آن قضا و قدر است.
 قضا به این معنی است که مثلاً جسمی که نرم است اگر با جسمی که خشن است به تزاحم افتادند، جسم صلب و محکم، جسم نرم را بشکافد و اگر نشکافد قضا و قدر الهی بهم خورده است، یا مانند زمانی که انسانی از یک بلندی سقوط می کند و جمجمه اش بر اثر برخورد شکافته می شود. یا این که کار موشک و بمب این است که اگر به جایی برخورد کند هر آنچه که در مسیرش قرار دارد باید منهدم گردد اگر منهدم نشود، این خلاف قضا و قدر است.
باید بدانیم که پیغمبر و امام معصوم در مرحله اول همچون بشر معمولی و با استفاده از حواس ظاهری با جهان خارج ارتباط برقرار می ‌کنند، از سوی دیگر، در هر حال و در هر شرایطی به اذن الهی به حقایق جهان هستی آگاهی دارند و این علم غیب که همان آگاهی بر قضای حتمی الهی است شامل واقعیت‌ های گذشته، حال و آینده می ‌شود و خطا و تغییر در آن راه ندارد. اما این آگاهی به لوح محفوظ حق تکلیفی را بر صاحب این گونه علم بار نمی کند؛ چرا که تکلیف در جایی معنا دارد که انجام یا ترک چیزی در اختیار مکلف باشد، در حالی که اراده انسانی در قضای حتمی تأثیری ندارد. پس اینجاست که نحوه عمل معصوم در برابر افراد مشخص می شود مثلاً‌ زمانی که حضرت علی(ع) در مسجد بودند و نمیر مشغول خدمت به امیرمؤمنان بود، حضرت خطاب به او می ‌فرمایند: روزی می رسد که این پسرت «حصین» که اکنون در اینجا بازی می کند سر پسرم حسین(ع) را از کربلا به شام منتقل  کند، نمیر گفت: مولای من! همین الآن گردنش را بزنید، حضرت فرمودند: خیر، این صحیح نیست؛ شاید او در مسیر معلمی درست قرار بگیرد و سیر زندگی‌اش تغییر کند، عقاب قبل از عصیان باطل است.
در واقعه کربلا هم امام حسین(ع) با وجودی که قضای حتمی الهی را می ‌دانستند و سرانجام واقعة عاشورا را در لوح محفوظ می دیدند اما برای انجام رسالت الهی خود به سوی نینوا حرکت کردند.
بنابراین هرچند پیغمبر و امام معصوم علم غیب دارند ولی در شرائط عادی از آن بهره نمی گیرند؛ تنها در صورتی که حکمت حق اجازه دهد گاهی برای نمایاندن حقیقت و به اذن الهی از آن علم غیب بهره می گیرند در غیر این صورت، جریان امور را به گونه ای در مسیر عادی و نظام عالم قرار می دهند که روال طبیعی را طی کند.
مقام معصوم وقتی در مسند قضاوت هم حضور می‌یافت از راه برهان هایی که ارائه می شد حکم می کرد و نه از علم خدادادی. البته باید به این نکته هم توجه داشت که هرگز حکم به باطل نمی کردند و اگر مشاهده می‌نمودند که باطلی در حال وقوع است، جریان را در مسیر درست قرار داده و موضوع را به طریق حق حل می کردند.
در خصوص احکام هم اینچنین بوده؛ یعنی اگر جایی باید وضو می‌ گرفتند ولی ظاهراً دسترسی به آب امکان‌پذیر نبوده، در حالی که معصوم از راه علم غیب از وجود آب اطلاع داشت، با این وجود همچون سایرین مکلف به تیمم بودند؛ چون بیان شد که این علم تکلیف آور نیست. یا هرگاه وجود مبارک معصومین علیهم السلام بیمار می شدند به طبیب مراجعه می‌ نمودند و از دارو استفاده می کردند چرا که بشر هستند و قضای کلی الهی بر این است که در زندگی مانند سایر مردم عمل کنند، هرچند قادر بودند که با قدرت امامت و ولایتی که دارند، با یک دست کشیدن بر عضو مجروح در لحظه آن را بهبود بخشند. چنانکه حضرت حق هم میتوانست در طول تاریخ پیامبران و امامان و اولیای الهی را بر دشمنانشان پیروز گرداند ولی این کار جز در موارد استثنایی با امدادهای غیبی انجام نشد، چون سنت الهی بر این است که جریان امور در این عالم به طور عادی و طبیعی پیش رود.
پس مقام معصوم علم به اسرار غیبی عالم دارد اما استفاده اختصاصی از آن علم نمی کند مگر با توجه و عنایت خود و به اذن الهی.
عده‌ای می ‌گویند که چرا زمانی ‌که گروه‌ هایی می ‌خواهند مضجع شریف معصومین علیهم السلام را تخریب کنند معصوم مانع این تخریب نمی‌ شود یا چرا ضارب یا عاملین این کارها را کور و ناتوان نمی ‌کنند؟
همچنان‌که گفتیم «استفادة اختصاصی ممنوع»!هر چند قدرت هست ولی اگر اختصاصاً از این قدرت استفاده شود موجب بروز جبر خواهد شد؛ یعنی نظام بر خلاف نظام شده و ایجاد هرج و مرج خواهد شد، به این معنی دیگر حکم حق از بین می‌رود در حالی‌که گفتیم آنچه اصل است قضا و قدر است، نه خواسته ها...
فرض کنید اسلحه‌ای در اختیار یک مأمور دولتی است برای این که در هنگام احتمال بروز خطر و برای حفظ نظام آن محیط از آن استفاده کند و به این وسیله خطر را دفع کند، حال این شخص بیاید و از آن سلاح  وقتی که به خانه‌‌اش رفت و دید موضوعی بر خلاف میل اوست استفاده کند و بگوید من که قدرت دارم و از این در برابر اهل خانه استفاده کند! این همان  استفادة اختصاصی است.
حتی خانة کعبه که اصلی برای عبادت و مراسم و مناسک حج است، چندین نوبت در طول تاریخ دچار حادثه شده؛ سیل، تخریب و آتش سوزی به عناوین مختلف... چرا خدا جلوی سیل خانه کعبه را نگرفت؟ آنجا که مهم‌ تر است! خدا هم که از بند‌ه‌اش قوی‌تر است!
پاسخ همان است که گفتیم کاری بر خلاف نظام قضا و قدر الهی صورت نمی‌گیرد. البته انسان از این قضایا متأثر میشود چون خانة یار باید همیشه در امان باشد؛ بله! این مسائل از نظر دلسوزی عیب است ولی از نظر نظام عالم عین عدل است، یعنی چیزی بر خلاف انجام نشده است.
پس مقام معصوم قدرت دارد ولی اگر قرار باشد همین که بخواهند فرضاً به حریم او یک بی‌ادبی بکنند طرف را کور و کر کند یا مانع آن حادثه شود دیگر اینجا نظام‌ها بر هم ریخته می‌شود، یعنی اگر سقف یا دیوار مکان مقدّسی، با ابزاری که قضایشان یعنی حکمشان اجازه می‌دهد که با برخورد به جایی آن را خراب کنند، اگر بر بخورند و خراب نکنند این خلاف قضاست، و هیچگاه امام معصوم نمی‌ خواهد چیزی بر خلاف قضا و قدر صورت گیرد.

بخشی از سلسله تدریس ها و سخنرانی های محقق و فیلسوف متأله استاد سید علی موسوی جلد6 اسفار- بخش دعا و دیگر رساله های معظم له

با عرض سلام و پوزش جهت تاخیر در پاسخگویی به سوال شما

در پاسخ به این سوال که کلمات حکیمانه افلاطون از اثرات علم سقراط بود یا نتیجه جهانگردی وی؟ باید بدانیم افلاطون قبل از آشنائی با سقراط در مسیر سفر و موسیقی ... بود ولی با آشنائی با سقراط و مکتب فلسفی وی هر آنچه شعر داشت همه را سوزاند و به سوی علم فلسفه رفت. از اینجا معلوم می شود استاد درون او را متحول کرده بود و تا زمانی که سقراط زنده بود شاگردی وی را می‌کرد. ولی پس از مرگ سقراط به جهانگردی پرداخت و سپس به آتن بازگشت و از آموخته هایی که استاد درون او ریخته بود در باغی که به نام اکدمه بود به پرورش شاگردانی پرداخت و علم خود را به سینه آنها انتقال داد. اما از همه مهم تر این است که بدانیم علم و اخلاق یک استاد عالی، جوششی در اوایل تلمذ وی بروز می کند اما بعد از مدتی منش و علم استاد وقتی در رگ و خون وی شاگرد اثر گذاشت قدم های بعدی را شاگرد را متلاله تر می سازد و مصداق این جمله که نسل دوم علمی(شاگرد) قوی تر از نسل اول(استاد) باشد حاصل می شود و اگر چنین نباشد عالم علم در رکود طی می شود.