«بسمه‌تعالی»

 شرائط سیر و سلوک از بیان ملا حسین قلی همدانی(اعلی ا... مقامه)

سیر محمدعلی بهار همدانی با مولا حسین قلی همدان:
او نامه‌ای برای مولا حسین قلی نوشت و در آن نامه از استاد درخواست نمود دستورالعملی برای او صادر کند، که:
چه کارهایی را انجام دهد تا از مسیر سیر و سلوک نماند؟
اول دستور استاد، غذا خوردن بود که ببین غذایت از کجاست؟ از چه ممرّی، از چه پولی ؟
از رنجت؟ از زحمتت؟ از فکرت؟ از علمت؟ از نوشتنت؟ از خواندنت؟ همه این ها اصلند. اگر از این مسیر غذایی فراهم می شود، آن غذا حلال است.
اما اگر این پول به تو به ناحق رسیده، یا کم کار می کنی و زیاد می گیری، یا کسی از اقربایت به تو غذا می دهند،  آنقدر حق داری بخوری که از گرسنگی نمیری، بیش از آن حقّ خـــوردن نداری!
پس غذا برای سیر و سلوک اصل است، نوشیدن آب نیز مهم است.
سرچشمه آن از کجاست؟ اگر از زمینی است که به صاحب آن مشکوکی، آنقدر بنوش که از تشنگی نمیری! پولی که می دهی این آب را فراهم کنی نیز دقت کن. به ابزار و جویباری که آب از آن عبور می کند، دقت کن. از همه گذشته، ظرفی که با آن آب می‌نوشی، آن را به دقت نگر؛ که پولی که برای خریداری آن پرداختی، پول درست باشد! حتّی فضایی که در آن آب می نوشی، مهم است. اگر فضایی که نیروی شیطانی در آن حاکم است، آب بنوشی، به جایی نخواهی رسید. جایی که دل های کینه ورز، چشمانی پر از وحشت و اضطراب آن جا حاکمند، تأثیر غذا و نوشیدنی‌هایش به گونه ای است که تو را به جایی نخواهد رساند!
جایی که ورع ندارند،‌ یعنی از حلال و حرام پرهیز نمی‌کنند، از سخنان زیبا و نازیبا دوری نمی‌کنند، اگر از کسی غیبت شود مُعرض نیستند؛ از پاکی و ناپاکی دوری نمی‌کنند؛ جایی که ورع ندارند، از راست و دروغ پرهیز نمی‌کنند؛دیوارها یا فرش‌ها یا زمین‌هایش اندکی در شک است که مال صاحبش نیست؛ عبادت ها را در اول وقت انجام نمی دهند، بی‌مبالاتند، محرم و نامحرم را از هم جدا نمی‌سازند، هر چه پیش آمد، خوش آمد یعنی همه این زشتی‌ها را عمداً یا اشتباهاً انجام می‌دهند؛ در آنجا نمان، ‌از آنجا فرار کن، چیزی گیرت نخواهد آمد. هر چه عمرت را طی کنی، بی مصرف مانده‌ای. جایی که گروهی در آنجایند که ورع ندارند، برکت در آنجا نیست، خیر علم هم در آنجا نیست. برکت عرفان و کمال هم در آنجا نیست.
واضح‌تر بگویم :‌ جایی که ورع ندارند، ارتباط دل با دل محکم نیست. یعنی افراد خانه هر کدام برای خویش عالمی دارند. در آن جا نمان، خیر از آن جا به تو نخواهد رسید. جایی که ورع ندارند، هر چه شد، بی توجهند، فامیل‌ها در درون هم غرقند، محرم و نامحرم را رعایت نمی کنند، جایی که ورع ندارند، پوشش لباس‌ها مستهجنند .جایی که ورع ندارند، در سخن‌ها با هم بیگانه‌اند. گفته هایشان نه از خداست، نه برای خداست، بلکه آن چه می‌گویند برای خود است، از آنجا فرار کن! نه غذایش، نه آبش، نه ماندنش، نه نشستنش،‌ نه خوابیدنش، ‌نه استراحتش و نه حظّ چهره‌هایش هیچ کدام از این ها به تو خیری نخواهند داد. این در مرحله غذا.
و اما شرط دوم سیر و سلوک:“شرکت نمودن”
یعنی در کجا باید شریک باشی؟
آن جا که بوی عاطفه، بوی مهر، بوی انسانیت، بوی علم، بوی حکمت، بوی تقوا، بوی عرفان باشد، هر جا که این گونه بود، حق شریک بودن داری و در غیر این صورت، باش، ولی حقّ شرکت با آن ها نداری، یعنی اسم تو در ردیف آن ها نیاید! نام تو با آن ها ممزوج نشود! هیأت تو با هیأت آنها به عرش اعلی نرود، ریتم سخن تو با سخن آن ها همراه نشود، برقش چشم تو با چشم آن ها یکسان نشود که سیر عرفانی برای تو نخواهد بود! و علاوه بر این که سیر عرفانی نخواهی داشت، غضب آن ها هم بر تو خواهد فرو ریخت؛ این تأثیر شرکتت در این اجتماع.
در جایی برو که “من”ها در آنجا نباشد.در جایی باش که خود خود را نبیند؛ در جایی بنشین تا اگر جمعی است، جمع إلهی باشد و اگر فردی است، فرد دل باشد. در جایی بنشین که ساعت بعدت از ساعت قبلت روشن تر باشد، در جایی بنشین که گفته سومت بهتر از گفته دومت باشد.
در جایی بنشین که سنگین نشوی! یعنی زمانی که از جایت برخاستی، ‌خارها به چشمت، خارها به گوشت، ‌خارها به زبانت، خارها به پشتت، ‌میخ‌ها به قلبت، ‌ستون‌ها به فرقت ریخته نشود!
یعنی جایی باش که نه غیبت کنند، نه تهمت بزنند، نه دروغ بگویند، هرکدام از این ها اثری دارد و هرگاه که این چهار مرحله را به خوبی عمل کردید، یعنی :
1. غذا خوردن
2. پوشش لباس
3. شرکت
4. مرحله کمالیه
 این چهار چیز را اگر عمل کردی، به انتظار سیر سلوک باش ولی اگر هر کدام کاسته بودند، به این انتظار خویش را سرگردان مکن!

منبع:  از رساله برگزیدگان تشیع حاصل تحقیقات محقق و فیلسوف متأله حضرت استاد موسوی