زندگینامه

بسم الله الرحمن الرحیم 

بخشی از بیوگرافی فیلسوف متأله، استاد علامه سیدعلی موسوی

بدو تولد و تحصیلات

حضرت استاد علامه سیدعلی موسوی فرزند «سیدحسین موسوی» نور وجودش در صبح شهود هفتم دی ماه 1307ه.ش (نیمة رجب 1347ه.ق) در محله‌ای به نام «بـُرناباد» در نزدیکی شهرستان «بردسکن» لمعان نمود. شخص ایشان از دوران صغر سن، شیفتة‌ لباس روحانیت و کسب علم و معرفت بودند. از 5 سالگی به مکتب رفته و پس از 6 ماه یک دوره تلاوت کلام الله مجید را به خوبی فراگرفتند و سپس در ابتدا کتاب هایی به نام «صد کلمه» در شرح عروسی حضرت زهرا(س)، «طوفان البکاء» در مرثیه‌ امام حسین(ع) و نیز کتاب «ترسـّل» که از کتب مقدماتی طلاب بود، آموختند. در سن 6 سالگی فراگیری کتاب «جامع المقدمات» و «شرح امثله» را خدمت پدر آغاز نمودند و در اولین مرحلة‌ ورود به دوران درسی برای زیارت امامزاده حمزه و سید مرتضی به شهرستان کاشمر شدند. در همان طلیعه زیارت به یکی از مدارس علمیه‌ آنجا معروف به مدرسه‌ «آیت ا... حاج شیخ» رفته و طی مقدماتی ثبت نام نموده که آغازین طلبگی ایشان و درواقع آغازین غوغای علمی ایشان بوده است. مقدمات دروس عربی را خدمت عالم زاهد، مرحوم «آقای فاضل مغانی» و مقدمات فقه را خدمت شخصیت روحانی آن روز «آقای نور» و شمسیه و منطق را در حضور بزرگواری به نام «آقای اشراق» طی نمودند. همچنین، «لمعتین»، «معالم»، «قوانین» و «تفسیر صافی» را- که شروع تدریس همه روزه بعد از نماز صبح بود در خدمت مدرّس و زاهد والامقام و اوتاد زمان مرحوم شادروان «شیخ محمدحسن مدرس» فراگرفتند. از سوی دیگر، در خلال دوران درسی طبق سفارش اکید پدر برای فراگیری درس فلسفه در حضور استاد والامقام، فیلسوف کم نظیر، حکیم والا و زاهد کامل شادروان «آقای شیخ محمدعلی الهی» تلمذ نمودند. استادی که حکمتشان اجازه می‌داد، در گوشة عزلت می‌زیستند اما اشراق روحانی‌شان بسیار گسترده بود. 

به جرئت می توان گفت آنچه همه‌ زندگی علمی استاد را تحت الشعاع قرار داده بود، درس فلسفه‌ «شیخ محمدعلی الهی» بود که بیش از 7 سال «اسفار اربعه»‌ ملاصدرا، 3 سال «شرح منظومه» و سپس «شرح اشراق»، «شرح تجرید» و همچنین خارج متون کتاب را از رشحات علمی و دقائق عرفانی استاد بهره‌مند شدند و مجموع تلمّذ و شاگردی در خدمت این استاد والامقام 21 سال بوده است.

در کنار درس فلسفه، حکمت و عرفان، کتب «مکاسب» و «رسائل» (فرائد الأصول) شیخ انصاری و جلدین «کفایه الاصول» مرحوم آخوند خراسانی و نیز «شرح لآلی» و «منظومه»‌ حاج ملاهادی سبزواری را در خدمت شخصیت گران سنگ علمی و زعیم حوزهای علمیه شهرستان کاشمر به نام «حاج شیخ محمدباقر امامی» که از مجتهدین مسلم آن زمان و از شاگردان سیدابوالحسن اصفهانی(اعلی الله مقامه) بودند طی نمودند. مجموعاً به مدت 24 سال در حوزه علمی در منابع درسی از اساتید گوناگون بهره‌ور شدند. ناگفته نماند، مدت 5 سال دروس خارج فقه و اصول را در محضر اساتید والامقام فرا گرفتند و سپس دورانی هم در مشهد به هر علت در خدمت جمعی از اساتید به فراگرفتن فقه و اصول طی نمودند.

همچنین، برای اینکه از مدارک دانشگاهی هم بی بهره نباشند، پس از آزمونی که برگزار شد، در مدرسه عالی سپهسالار آن روز و استاد شهید مطهری فعلی دیپلم مدرسی را اخذ نموده و سپس در کنکور دانشکده‌ الهیات شرکت و در زمان پذیرفته شدند. از آنجا به بعد در دانشکده‌ الهیات که قبلاً معروف به معقول و منقول بوده مسیر خویش را به پایان بردند و به آخرین مدارج رشته‌های ادبیات عرب واصل شدند.

ادامة مجاهدت و تلاش علمی

اما آنچه در طول حیات این عالم ربانی قابل توجه است این است که پس از به ظاهر اتمام تحصیلات آرام ننشستند بلکه عطش تحقیق موجب شد سالیانی طولانی در منابع علمی و مدارک اولیه در کتابخانه شخصی خود و نیز مدت ها از کتابخانه رضوی در مشهد مقدس و بسیاری از کتابخانه‌های معروف ایران همچون کتابخانة‌ مرحوم ملک در تهران و دانشگاه آن روز بهره بردند و نیز به مطالعة رساله‌های خطی مخزن کتابخانه مجلس شورای اسلامی هدایت شدند؛ حضرت ایشان در مسیر رسیدن به حقائق و حل معضلات علمی برخی از دانشمندان به عنوان استفهام یا تحقیق به آن  کتب رجوع کرده و از جان منابع بهره‌ور شده و سپس نتیجة استنساخ و تلاش علمی خود را به صورت تحقیقی عارفانه بر دل شاگردان حلقه‌ درسشان فرو می‌ریختند. 

 تحقیقات ایشان شامل دو بخش بود: بخش اول شامل تحقیق و تفحص در جان آیات قرآن کریم است که در بخش منابع لغوی از کتبی نظیر تاج العروس، تذکره، افق اللغه، مجمع البحرین، لسان العرب، قاموس القرآن، مفردات راغب و لغت نامه علامه دهخدا استفاده می شد.

از نظر تفسیری نیز اصل بیان خود را متن تفسیر صافی اثر ارزشمند ملا محسن فیض کاشانی قرار داده ولی از منابع دیگری جهت تزیین و تبیین این آیات و روشن شدن مبانی آن بهره‌ور می‌شدند ازجمله: «تفسیر امام حسن عسکری(ع)»، «تفسیر کبیر» فخر رازی، «تفسیر میبدی»، «تفسیر فرات کوفی»، «مجمع البیان»، همچنین «کشاف زمخشری»، «روح البیان» بروسی، «تفسیر محیی الدین عربی»،   «تفسیر جویباری»، «تفسیر تبیان» و...

و اما بخش دوم تحقیقات ایشان در زمینه‌ فلسفه، حکمت و عرفان است که بهانه و محور کلام، دروس اسفار ملاصدرا(اعلی الله مقامه) است، اما در آن بین از نظرات مکاتب مشاء، اشراق، رواق، فلوطونی‌ها و نیز حکمای قرن چهارم الی نهم هجری و حکمای ایرانی به خصوص حکما و خفتگان در سرزمین کیش و نیز فلسفة شرق و غرب بهره جسته و دیگر مکاتب نظیر اگزیستانسیالیسم، رئالیسم، راسل، ذیمقراطیس، کانت، هگل، دیوید هیوم، ماکیاول، فلسفة هومن و ده ها نظرات دیگر پیرامون اصل عرفان و فلسفه را زیر مطالعه قرار داده و آن را چاشنی فلسفه متعالیه الهیه نمودند. درحقیقت، سال ها و سال ها معظم له حاصل تحقیق و تفحص خود در نوشته‌های بزرگان و علمای دین و عرفای من الله الی الله را با شیرة جان خود معطر ساخته و همچون نسیم روح بخشی بر اوراق دل و سینه شاگردان خویش فرود آوردند باشد تا گوهرهای درونشان شکفته گردد. 

تأسیس مؤسسة قرآنی و چاپ آثار

پس از سالیان متمادی تدریس  و سخنرانی، شاگردان اقدام به تأسیس یک مؤسسة قرآنی با مجوز رسمی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزة قرآن و عترت کردند تا بتوانند بهتر دیدگاه‌ها و شیوه‌های تحقیق علمی، فلسفی و حکمی استاد را به نسل بعد انتقال دهند. لذا در 31 تیر 1392 ه‌ش با مجوز آموزش عمومی و امور فرهنگی رسماً فعالیت قرآنی و فلسفی در این مؤسسه آغاز شد و بعد از یک سال از اول شهریور 1393 با صدور مجوز آموزش تخصصی قرآن کریم فعالیت‌ها ادامه پیدا کرد. 

اما از آنجا که هدف اصلی این مجموعه چاپ و  نشر آثار استاد بوده، در 15 خرداد 1394 موضوع نشر کتاب به فعالیت‌های مؤسسه الحاق شد و رسماً انتشارات استاد موسوی فعالیت خود را آغاز کرد، که امید است طبق توصیة اکید استاد در طول این سالیان درسی، اصل روحانیت و معنویت و تأیید امام زمان(عج) بر امور علمی این مؤسسه حاکم باشد نه تنها پوسته و دیوارة آن از جنس تعالیم قرآنی بنا شده باشد. 

از بین حدود 250 اثری که حاصل تدریس و سخنرانی‌های فیلسوف متاله استاد سید علی موسوی(اعلی الله مقامه) است، تابحال مجموعه سخنرانی‌های تفسیری و علمی ایشان در چهار سال ماه مبارک رمضان تحت عنوان کتاب شهابٌ ثاقب (شرح آیاتی از سوره مبارکه اسری به انضمام تحقیق در مکتب مشاء و سیرة مولانا علی بن ابیطالب ع)، کتاب سراجٌ منیر (شرح آیاتی از سورة مبارکة نحل به انضمام عظمت رسول الله ص)، کتاب کوکبٌ دری (شرح سورة مبارکة انفال به انضمام عظمت عصمة الکبری فاطمة الزهرا س) و کتاب نقطه الهدایه (شرح آیاتی از سوره مبارکه هود به انضمام سیر علمی فیثاغورس و بقراط) به چاپ رسیده است. 

نیز شرح اسفار اربعة ملاصدرا سیر نفس از جلد هشتم اسفار تحت عنوان «نفسٌ قدسیٌ الهیٌ» در 5 جلد چاپ شده که جلد پنجم آن به تحقیق در خصوص ماهیت روح اختصاص دارد.