«بسمه تعالی»

چرا تناسخ باطل است؟

 یکی از نظرات مهم تناسخی‌ها بیان یوذاسف حکیم است که صدرایی در صفحه 8 از جلد نهم اسفار به تقریر درآورده‌اند و بیان ملاصدرا این است که:
«هذا هو الرأی یوذاسف التناسخی القائل بالأدوار و الأکوار»
 حکیمی بوده بنام یوذاسف. که نحوة بیان تناسخ او را ملاصدرا اینگونه بیان نموده‌اند که:
من در زمان طوفان نوح بوده ام و قومم را برحذر داشتم. این بیان استخوان‌بندی دیدگاه یوذاسف حکیم پیرامون تناسخ است که این بیان سراسرش باید بررسی شود. تنها ما به مقول قول او قناعت داریم زیرا می‌خواهیم تناسخ را تعریف نماییم.

و دیگر نظر یوذاسف این است:
آنگاه که روح و مجردات از این بدن جدا می شوند، ارواح سعیدان به ملأ اعلی اتصال می‌یابد و به سعادتی راه می‌یابند که شکوه هوایش را، شکوه زمینش را، شکوه درختش را، شکوه نسیمش را، نورش را و حرارتش را در این عالم نه چشمی دیده نه گوشی شنیده و نه خطور به قلبی نموده.
او بر آن است که هر آنگاه از ارواح زیباکاران و صالحین بگذریم، نوبت به ارواح متوسطین و منحطین می‌رسد که پس از مرگشان گاهی در اندام حیوانات حلول می‌کنند، گاهی در نبات و جماد.
این نمونه‌ای از دیدگاه یوذاسف حکیم پیرامون تناسخ است و شما بیننده و شما محقق برآن باشید که با تفکر عالی به بررسی این ها توجه نمایید.

و اما در مورد موضوع نخستین، نظر یوذاسف که مربوط به سیر ارواح سعداء و کاملین و اتصال به ملأ اعلی است، این نظر ربطی به موضوع تناسخ ندارد. بلکه بسیاری از آیات قرآن کریم  و روایات ائمه معصومین و نیز همة مکاتیب الهیون نیز دال بر این موضوع هستند و این مورد را در ضمن نظرات خویش اعلام نموده اند که ارواح سعدا جایگاه‌شان آنچه گفته شد هستند با به تفاوتی اندک.
اما مورد دوم که می‌گوید ارواح متوسطین و منحطین پس از مرگشان حلول در حیوانات و جماد و نبات می‌نمایند این موضوع تثبیت تناسخ است که از نظر آیات و روایات صد در صد باطل است.

اما چرا تناسخ باطل است؟
جواب: لزوم فراهم آمدن دو نفس در یک بدن تناسخ را باطل و طرفدارانش را منکوب می‌نماید.
یعنی هرگاه بدن موجود استعداد کامل برای حدوث نفس داشته باشد، از مبدأ فیاض نفس شایسته‌ای که ارتباط به آن بدن داشته باشد، بر وی افاضه می‌شود. یعنی در لحظه‌ ای که موجودی مستعد می‌شود در خارج چهره پیدا کند خدای متعال نفسش را به او افاضه می‌نماید. چون خانه تاریکی که در برابر نور واقع شود و از آن کسب نور نماید، جسم هم از نور نفسی که لایق نوعی خودش هست بهره ور می‌شود.
توجه دارند آن‌هایی که در مسیر فلسفه‌اند، که نفس جزء جوهر مفارق است و برای تدبیر بدن نیاز به افکندن پرتو اشراق دارد یعنی باید نفس قدسی هر بدن پرتوش ر ابر همان تن بیفکند و بس.
طبق قانون تناسخ اگر نفس به بدن دیگری  تعلق یابد، لازم می‌آید که یک بدن دو مدبر داشته باشد و دو فاعل بر مفعول واحد در یک زمان لایمکن و این خود باطل است.

منبع: از سلسله مباحث تحقیقی فیلسوف متاله استاد سید علی موسوی