«بسمه تعالی»

فیض راز احدیت

یکی ازاسرارشکوه احدیت خداوند متعال ، نزول رحمت است . درواقع ، تمام کلمات نازلة حق از گذراحدیت او نازل می‌شود ، اما دراینجا با توجه به این قانون که همیشه باید میان فاعل و مفعول و جاذب و مجذوب سنخیت باشد ، سؤالی مطرح می‌گردد که چرا به ظاهر فیض‌ها در عالم ناسوت متکثرند در صورتی که باید رحمت حق بر یک خزانه نازل شود و واحد باشد نه متکثر.
برای پاسخ به این پرسش به تدریس و تحقیقات دانشمند معظم فیلسوف متأله حضرت استاد موسوی در ذیل جلد ششم اسفار ملاصدرا ، صفحه 305 رجوع می کنیم که دراین صفحه حضرت ملاصدرا(اعلی‌ا... مقامه) می‌فرمایند:«واعلم أنا الکلمات النازلة من الحق تنزل إلى هذا المنتهى أحدیة غیر منقسمة».
اما در مورد کلمة ‌سدرة‌المنتهی دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد . بعضی سدرة‌المنتهی را غایت معراج نبوی و بعضی کتاب لوح محفوظ دانند ، بسیاری سدرة‌المنتهی را عینیت بروز عصمت فاطمه(س) دانند و برخی سدرة المنتهی را نقش ولایت دانند و دید هر یک ازصاحبنظران مصاب است.
در مرحله نخست ، کلمات نازله بسیط است ؛ یعنی واحد است ، پراکنده و قسمت قسمت نیست ، غیر منقسم است . سراسرکلمات نزول در خزانه «سدرة‌المنتهی»است و همة تکثرها پس از آن است. 
سؤال دیگری که مطرح می‌گردد این است که یابیدن این وحدت از کجاست؟
بهتر است چند مثال بیان کنیم که تفاوت بین وحدت در اینجا و وحدت در عالم ناسوت روشن گردد. ما و شما درفضایی حرکت می‌کنیم ، به فضا که می‌نگریم ، توده‌های ابری مشاهده می‌شود داوری می‌کنیم این یک ابراست ، یا به سینة آسمان که می‌نگریم درخشان است ، داوری می‌کنیم برقشی دارد یا پرنده‌ای درفضا در حال پرواز است ، داوری می‌کنیم یک یا چند پرنده درحال حرکت‌اند . در این مثال ‌ها ابزاراصلی داوری‌های ما بر وحدت یا کثرت یکی از حواس ظاهری ما ، مانند بینایی ماست که منتقل به خزانة فکرما یا به دائرة دانستنی‌های ما می‌شوند . درواقع  ، داوری ‌ما در عالم ماده پس از ورود به مأمن دراکه یا به مأمن علم و دانش ماست. 
اما اینکه حضرت صدرا بیان فرموده‌اند: «کلمات نازله از حق به این نظام عرشی یا ناسوتی یا به آسمان این عالم واحد است و خزانة واحد سدرة المنتهی است» این واحدیت از کجاست؟ محقق و فیلسوف متأله حضرت استاد موسوی نظرشان بر آن است که شخص ایشان (ملاصدرا) دریک ارتباط فوق العاده‌ای بوده‌اند ؛ یعنی ارتباطشان فوق برحس بوده است زیرا با ابزار حس نمی‌توان فهمید که آن چه ازحضرت حق صادر می‌شود واحدیت دارد . درواقع ، یافتن وحدت را نه ازابزار چشم دانسته‌اند ، نه با گوش و فکر خود بلکه این یافتن واحدیت باید فوق برعالم اندازه باشد.
باید توجه داشت چون بخواهند چهرة نزولی را دراین عالم حدوثی نمایان کنند ،آن گاه است که ماهیت‌ ها دردائرة ترکیب‌اند وهرترکیبی هم ظرفیتی وابسته به خود دارد . هر آنچه سهم گرفت شان ازاین«هی کلمة العلیا»است ، می‌‌بلعند و منشأ اثر قرارمی‌گیرند . بهترین مصادیق این چهره ‌ها اولیای حق‌اند که ازمأمن کلمة العلیا فیض گرفتند ، گاهی به وسیلة دعا ، گاهی به وسیلة ذکر ، گاهی به وسیلة ذُکر ، گاهی به وسیلة دانش ، گاهی در اندازه‌های حکمت وگاهی در جاذبه‌های عرفان به مادون (جهان ناسوت وما فیها) تفویض نمودند وازاین گذراثرات رحمت رحمانیت را بر کون فرو ریخته و خواهند ریخت.
پس ملاصدرا می‌فرمایند : بدان که کلمات نازله ازحق که می‌خواهد به این عالم ناسوت برسد واحدیت دارد و منقسم نمی‌شود .اماوقتی به نظام ناسوتی رسید ، تقسیم ‌بندی می‌شود بخشی از آن به سوی واقعیت‌ها می‌روند ، که ما وراء ناسوت‌اند ، بخشی از آن به سوی مستحدثات (آنچه در این عالم حادث می‌شوند) می‌روند ، گاهی دراینجا و گاهی درجای دیگرند . به طور مثال یک مأمن بلور زیباست اما گاهی دراین طاقچه است و ‌گاهی درویترین.
بدان گونه که شیخ زاهد کاظمینی گفت : شبی برای ذکر و ذُکری قیام نمودم دریافتم سراسرتاریک هستم ، به التجا و زاری درآمدم ، نهیبی به من تفهیم نمود که «ای تاریک دل ، چرا به اضطرابی؟ ازهی کلمة العلیای ما بهره بگیر» ، دریافتم هدف ملتجی و پیوست در دعا شدن به عصمت‌الکبری فاطمة الزهرا(س)است.
منبع : جلد ششم اسفار ، ازسلسله مباحث تحقیقی فیلسو ف متأله استاد سید علی موسوی